Nghị định 151: Phân quyền, phân cấp quản lý đất đai

Nghị định 151/2025/NĐ-CP của Chính phủ là văn bản pháp luật quan trọng, đánh dấu bước tiến mới trong việc phân định thẩm quyền, phân quyền và phân cấp trong lĩnh vực đất đai. Văn bản này nhằm mục tiêu cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai và tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp.

Tổng quan về Nghị định 151 và mục đích ban hành

Nghị định 151/2025/NĐ-CP được ban hành để quy định chi tiết và điều chỉnh thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước và người có thẩm quyền trong lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai. Phạm vi điều chỉnh của Nghị định bao gồm các nội dung đã được quy định tại Luật Đất đai, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nghị định của Chính phủ và quyết định của Thủ tướng Chính phủ, nhưng cần điều chỉnh để thực hiện việc phân định, phân quyền và phân cấp một cách rõ ràng.

Các nguyên tắc cơ bản chi phối việc phân định thẩm quyền và phân cấp quản lý đất đai theo Nghị định này rất quan trọng. Đầu tiên là đảm bảo sự phù hợp với Hiến pháp và các nguyên tắc về phân quyền, phân cấp đã được quy định trong Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Nghị định nhấn mạnh việc phân quyền và phân cấp một cách triệt để các nhiệm vụ giữa cơ quan trung ương với chính quyền địa phương, đồng thời giữ vững quyền quản lý thống nhất của Chính phủ. Mục tiêu là phát huy tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của chính quyền địa phương trong công tác quản lý đất đai tại địa bàn của mình.

Bên cạnh đó, Nghị định hướng tới việc Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ và cơ quan ngang bộ sẽ tập trung vào nhiệm vụ quản lý nhà nước ở tầm vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch và kế hoạch đồng bộ, giữ vai trò kiến tạo và tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát. Nghị định cũng làm rõ thẩm quyền giữa Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân ở mỗi cấp, đảm bảo sự phù hợp với nhiệm vụ, quyền hạn và năng lực thực tế. Các nguyên tắc khác bao gồm sự đồng bộ, tổng thể, liên thông để tránh chồng lấn hoặc bỏ sót nhiệm vụ, đảm bảo cơ sở pháp lý cho hoạt động thông suốt, đáp ứng yêu cầu quản trị địa phương, ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân, tính công khai, minh bạch, và không làm ảnh hưởng đến các điều ước quốc tế cũng là những điểm cốt lõi. Đối với các thủ tục hành chính có liên quan đến phí, lệ phí, Nghị định quy định rõ việc nộp phí, lệ phí được thực hiện cùng lúc với việc nộp hồ sơ, và mức phí, lệ phí tuân thủ quy định của pháp luật hiện hành.

Phân định thẩm quyền quản lý đất đai theo Nghị định mới

Nghị định Nghị định 151/2025/NĐ-CP thực hiện việc phân định thẩm quyền một cách mạnh mẽ, chuyển giao một số quyền hạn từ cấp cao hơn xuống cấp thấp hơn hoặc giữa các cơ quan ngang cấp, nhằm tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả giải quyết công việc. Sự phân định này được thể hiện rõ qua việc chuyển giao các thẩm quyền cụ thể trong nhiều khía cạnh của quản lý đất đai.

Một trong những điểm đáng chú ý là việc chuyển giao thẩm quyền từ Ủy ban nhân dân cấp huyện sang Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Cụ thể, thẩm quyền quyết định việc sử dụng đất có mặt nước là hồ, đầm nằm trên địa bàn nhiều xã, phường, vốn thuộc về Ủy ban nhân dân cấp huyện theo quy định của Luật Đất đai, nay được chuyển giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện. Điều này giúp tập trung quyền quyết định đối với các nguồn tài nguyên liên quan đến nhiều đơn vị hành chính cấp xã tại một đầu mối ở cấp tỉnh, có thể đảm bảo cái nhìn tổng thể và sự phối hợp tốt hơn.

<>Xem Thêm Bài Viết:<>

• Mơ thấy mất đồ: Giải mã điềm báo và ý nghĩa chi tiết
• Nằm mơ thấy quan hệ với người yêu: Giải mã từ chuyên gia
• Mơ Thấy NYC Chết: Giải Mã Điềm Báo Từ Giấc Mơ
• Giải mã giấc **mơ thấy bị mèo cắn vào tay**: Điềm báo và ý nghĩa
• Lộ Trình Học Tập: Sinh Năm 2007 Vào Học Cấp 1 Năm Nào

Bên cạnh đó, cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp huyện cũng chuyển giao một phần thẩm quyền của mình. Theo Nghị định này, thẩm quyền ban hành kế hoạch kiểm tra và quyết định kiểm tra đối với lĩnh vực đất đai trong phạm vi địa bàn quản lý, trước đây thuộc về cơ quan quản lý đất đai cấp huyện, nay được chuyển giao cho cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã thực hiện. Sự thay đổi này giúp việc kiểm tra, giám sát tình hình sử dụng đất tại cơ sở được thực hiện kịp thời và sát sao hơn với thực tế địa phương.

Thẩm quyền quan trọng được chuyển giao cho cấp xã

Điểm nổi bật và có tác động trực tiếp nhất đến người dân, tổ chức ở cơ sở chính là việc chuyển giao nhiều thẩm quyền quan trọng của Ủy ban nhân dân cấp huyện và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện về cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Đây là sự phân định thẩm quyền mang tính đột phá nhằm đưa các thủ tục hành chính về đất đai đến gần người dân hơn, giảm bớt tầng nấc trung gian.

Cụ thể, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ có thêm nhiều quyền hạn, trong đó bao gồm việc chấp thuận các phương án sử dụng đất nông nghiệp của tổ chức kinh tế và phê duyệt phương án sử dụng đất lúa của cá nhân. Đặc biệt, thẩm quyền quyết định thu hồi đất trong nhiều trường hợp, bao gồm cả thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai, đất quốc phòng, an ninh (theo chỉ đạo của UBND cấp tỉnh), đất liên quan đến dự án, đất do chấm dứt việc sử dụng, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người hoặc không còn khả năng tiếp tục sử dụng, nay được chuyển giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã.

Ngoài ra, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã còn có thẩm quyền ban hành các thông báo thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Các thủ tục liên quan đến cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất, cưỡng chế kiểm đếm bắt buộc cũng thuộc thẩm quyền ban hành quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, bao gồm cả việc phê duyệt phương án cưỡng chế và kinh phí liên quan.

Một trong những thay đổi được mong đợi là việc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã được trao thẩm quyền quyết định giá đất cụ thể trong các trường hợp áp dụng giá đất trong bảng giá đất để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, và các trường hợp xác định giá đất cụ thể khác theo quy định. Việc ghi giá đất trong các quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, gia hạn sử dụng đất… thuộc thẩm quyền của cấp xã cũng được thực hiện.

Đáng chú ý nhất là thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Theo Nghị định này, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ thực hiện việc cấp giấy chứng nhận trong các trường hợp quy định tại Luật Đất đai, bao gồm cả việc xác định lại diện tích đất ở và cấp giấy chứng nhận liên quan. Điều này giúp giảm tải đáng kể cho cấp huyện và tạo thuận lợi lớn cho người dân khi làm thủ tục liên quan đến nhà đất của mình.

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau cũng được chuyển giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Chủ tịch cấp xã có quyền ban hành quyết định giải quyết tranh chấp và quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định giải quyết tranh chấp đất đai, mang tính quyết định tại cơ sở.

Thêm vào đó, các thẩm quyền liên quan đến trưng dụng đất, xác định mức bồi thường thiệt hại do trưng dụng đất, quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với cá nhân và cộng đồng dân cư, phê duyệt phương án đấu giá quyền sử dụng đất (đối với trường hợp cụ thể), chấp thuận phương án sử dụng đất nông nghiệp hoặc sử dụng đất kết hợp, phê duyệt phương án góp quyền sử dụng đất, điều chỉnh lại đất đai để thực hiện dự án chỉnh trang khu dân cư nông thôn cũng được phân cấp về cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã.

Phân quyền và phân cấp trách nhiệm trong lĩnh vực đất đai

Ngoài việc phân định thẩm quyền cố định, Nghị định Nghị định 151/2025/NĐ-CP còn quy định việc phân quyền và phân cấp các nhiệm vụ quản lý nhà nước về đất đai từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xuống các cấp thấp hơn hoặc cho các cơ quan chuyên môn. Việc phân quyền, phân cấp này nhằm mục đích nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước, phù hợp với nguyên tắc quản lý đa tầng và tăng cường tính chủ động cho cấp dưới.

Một số thẩm quyền của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ được phân quyền, phân cấp cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Chẳng hạn, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường được phân quyền thẩm định, phê duyệt kế hoạch sử dụng đất quốc gia và phân bổ chỉ tiêu sử dụng đất cho các đơn vị hành chính cấp tỉnh, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh được phân quyền phê duyệt kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh đối với thành phố trực thuộc trung ương không phải lập quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được phân quyền quyết định các trường hợp giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư trong nhiều trường hợp cụ thể, bao gồm cả dự án công cộng có mục đích kinh doanh hoặc dự án đã được cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư.

Phân cấp thẩm quyền từ Trung ương và cấp tỉnh

Nghị định Nghị định 151/2025/NĐ-CP cũng quy định việc phân cấp nhiều thẩm quyền quan trọng từ Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xuống các cấp thấp hơn. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện các thẩm quyền như quyết định chính sách đặc thù về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, quyết định bảng giá đất lần đầu, điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung bảng giá đất, và chấp thuận việc chuyển mục đích sử dụng các loại đất quan trọng như đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất sang mục đích khác.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tiếp tục phân quyền, phân cấp nhiều thẩm quyền cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Các thẩm quyền này bao gồm quyết định thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai, quyết định giá bán nhà ở tái định cư khi bố trí ở địa bàn khác xã, giao quỹ đất cho tổ chức phát triển quỹ đất quản lý, quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với các trường hợp quy định tại Luật Đất đai (trừ các trường hợp phân cấp cho cấp xã hoặc có liên quan đến giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất trả tiền thuê đất một lần mà không được miễn toàn bộ). Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cũng có thẩm quyền chấp thuận bằng văn bản về việc thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất để thực hiện dự án, quyết định hình thức sử dụng đất, ghi giá đất trong các quyết định thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, và thành lập các Hội đồng thẩm định bảng giá đất, giá đất cụ thể.

Đặc biệt, Nghị định phân cấp một số thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xuống cho Ủy ban nhân dân cấp xã và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã. Ủy ban nhân dân cấp xã được phân cấp quyết định các biện pháp, mức hỗ trợ khác đối với từng dự án cụ thể. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã được phân cấp quyết định thu hồi đất trong các trường hợp như chấm dứt sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng hoặc không còn khả năng sử dụng. Ngoài ra, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã còn được phân cấp quyết định giao đất không thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất thu tiền thuê đất hàng năm, chấp thuận thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất để thực hiện dự án (trong trường hợp giao đất không thu tiền hoặc cho thuê đất trả tiền hàng năm), quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với các trường hợp được miễn toàn bộ tiền thuê đất hoặc sử dụng đất theo hình thức giao đất không thu tiền/cho thuê đất trả tiền hàng năm. Việc phê duyệt phương án bố trí lại diện tích đất ở thành khu dân cư, giao đất, cho thuê đất cảng hàng không, sân bay dân dụng (trong một số trường hợp) và phê duyệt phương án góp quyền sử dụng đất, điều chỉnh lại đất đai cũng được phân cấp về cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã.

Trách nhiệm cụ thể của chính quyền địa phương

Bên cạnh việc phân định, phân quyền, phân cấp thẩm quyền, Nghị định 151/2025/NĐ-CP cũng quy định rõ trách nhiệm của từng cấp chính quyền địa phương trong công tác quản lý nhà nước về đất đai. Sự phân định trách nhiệm này nhằm đảm bảo các nhiệm vụ được thực hiện đầy đủ, hiệu quả và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có nhiều trách nhiệm quan trọng. Một trong số đó là tổ chức lập và thực hiện các dự án tái định cư, đảm bảo nơi ở ổn định cho người dân khi Nhà nước thu hồi đất. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cũng chịu trách nhiệm tổ chức theo dõi và đánh giá việc quản lý, sử dụng đất đai ở cấp xã trực thuộc, cũng như tổng hợp, đánh giá tình hình chung trên toàn địa bàn cấp tỉnh. Trách nhiệm trình phê duyệt quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh cũng thuộc về Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Đặc biệt, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có nhiệm vụ chỉ đạo Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện việc thu hồi đất liên quan đến đất quốc phòng, an ninh, đảm bảo sự thống nhất trong quản lý các loại đất đặc thù này. Việc rà soát, xử lý và công bố công khai các dự án đầu tư chậm tiến độ hoặc không đưa đất vào sử dụng theo quy định cũng là trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Đối với Hội đồng nhân dân cấp xã, trách nhiệm chính được quy định trong Luật Đất đai bao gồm việc cử đại diện tham dự các cuộc họp của Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để thực hiện công tác giám sát, đảm bảo tính khách quan, minh bạch. Đồng thời, Hội đồng nhân dân cấp xã có trách nhiệm thông qua quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã, thể hiện vai trò quyết định của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương đối với việc sử dụng đất đai trên địa bàn.

Ủy ban nhân dân cấp xã đóng vai trò nền tảng trong quản lý đất đai tại cơ sở và được giao nhiều trách nhiệm trực tiếp. Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm cho ý kiến đối với quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, đảm bảo tiếng nói của địa phương được lắng nghe trong quá trình lập kế hoạch sử dụng đất ở cấp cao hơn. Việc tổ chức lập, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất cấp xã và kế hoạch sử dụng đất 05 năm cấp xã là trách nhiệm quan trọng của Ủy ban nhân dân cấp xã, phản ánh nhu cầu và đặc thù phát triển của địa bàn. Sau khi quy hoạch, kế hoạch được thông qua, Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm công bố công khai và tổ chức thực hiện theo đúng quy định, đảm bảo người dân được biết và tuân thủ. Đối với các dự án thu hồi đất chưa có trong kế hoạch sử dụng đất cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp xã có nhiệm vụ công bố, công khai phạm vi thu hồi đất theo tiến độ dự án đến từng người sử dụng đất, giúp họ nắm bắt thông tin kịp thời và chuẩn bị.

Tác động và kỳ vọng từ Nghị định 151

Việc ban hành Nghị định 151/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều tác động tích cực đối với công tác quản lý nhà nước về đất đai và đời sống xã hội. Mục tiêu chính của việc phân quyền, phân cấp là nhằm cải cách thủ tục hành chính, giảm bớt các khâu trung gian, từ đó rút ngắn thời gian giải quyết các thủ tục đất đai cho người dân và doanh nghiệp. Đặc biệt, việc chuyển giao nhiều thẩm quyền về cấp xã, như cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay giải quyết tranh chấp nhỏ, sẽ giúp người dân tiếp cận dịch vụ công dễ dàng hơn, giảm chi phí và thời gian đi lại.

Sự phân định rõ ràng thẩm quyền giữa các cấp chính quyền và giữa Ủy ban nhân dân với Chủ tịch Ủy ban nhân dân cũng góp phần nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Khi quyền hạn đi đôi với trách nhiệm, các cơ quan và cá nhân có thẩm quyền sẽ phải làm việc hiệu quả và chuyên nghiệp hơn. Việc phân cấp cũng được kỳ vọng sẽ phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương trong việc giải quyết các vấn đề đất đai phát sinh trên địa bàn mình, phù hợp với đặc thù kinh tế – xã hội của từng địa phương.

Tuy nhiên, việc triển khai Nghị định cũng đặt ra không ít thách thức. Chính quyền cấp xã sẽ phải đối mặt với khối lượng công việc tăng lên đáng kể và yêu cầu cao hơn về năng lực chuyên môn. Việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đầu tư cơ sở vật chất, hạ tầng công nghệ thông tin tại cấp xã để đáp ứng được các thẩm quyền mới là rất cần thiết. Sự phối hợp giữa các cấp chính quyền và các cơ quan liên quan cũng cần được tăng cường để đảm bảo việc quản lý đất đai được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả trên toàn quốc. Dù vậy, với những thay đổi được quy định trong Nghị định 151/2025/NĐ-CP, ngành quản lý đất đai đang hướng tới một mô hình hoạt động hiện đại, hiệu quả và phục vụ người dân tốt hơn.

FAQ về Nghị định 151/2025/NĐ-CP

• Nghị định 151/2025/NĐ-CP quy định về vấn đề gì?
  Nghị định này quy định chi tiết về việc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã), phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực đất đai, điều chỉnh các thẩm quyền, trình tự, thủ tục theo quy định của các luật và văn bản pháp luật liên quan đến đất đai.

• Những thẩm quyền quan trọng nào được chuyển giao mạnh mẽ về cấp xã theo Nghị định này?
  Nhiều thẩm quyền quan trọng từ cấp huyện (hoặc Chủ tịch cấp huyện) được chuyển giao cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã, bao gồm quyết định thu hồi đất trong một số trường hợp, phê duyệt phương án bồi thường/hỗ trợ/tái định cư, quyết định giá đất cụ thể (trong các trường hợp áp dụng bảng giá đất hoặc xác định giá cụ thể nhất định), và đặc biệt là thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư.

• Mục đích chính của việc phân quyền, phân cấp này là gì?
  Mục đích chính là cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai, giảm bớt tầng nấc trung gian, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương, và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân, tổ chức khi thực hiện các thủ tục liên quan đến đất đai.

• Khi nào Nghị định 151/2025/NĐ-CP có hiệu lực?
  Nghị định Nghị định 151/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành kể từ ngày được quy định trong văn bản.

Việc triển khai Nghị định 151/2025/NĐ-CP là một bước tiến quan trọng trong công tác quản lý đất đai tại Việt Nam. Bằng việc phân định rõ ràng, phân quyền và phân cấp mạnh mẽ, đặc biệt là về cấp xã, Nghị định hướng tới một hệ thống quản lý đất đai hiệu quả, minh bạch và thân thiện hơn với người dân, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội. Edupace sẽ tiếp tục cập nhật và phân tích các văn bản pháp luật mới để cung cấp thông tin hữu ích đến quý độc giả.